Płaskostopie, potocznie nazywane platfusem, to bardzo często występujące schorzenie stopy, które objawia się obniżeniem łuków stopy, a w konsekwencji ich przyleganiem do podłoża. Warto wiedzieć, kiedy jest ono zjawiskiem fizjologicznym, a kiedy powodem do zmartwień i wizyty u specjalisty.
Czym jest płaskostopie i jego rodzaje
Płaskostopie występuje wtedy, gdy sklepienie stopy jest nieprawidłowo rozwinięte i zamiast przyjmować postać łuku, jest płaskie.
Możemy wyróżnić dwa rodzaje płaskostopia, które mogą, ale nie muszą ze sobą współwystępować. Jest to płaskostopie poprzeczne i płaskostopie podłużne.
Płaskostopie poprzeczne dotyczy łuku poprzecznego i objawia się ono jego obniżeniem oraz przeniesieniem punktu podparcia na drugą i trzecią kość śródstopia. W efekcie prowadzi do obciążania stopy i zmian w układzie kostno – mięśniowym w postaci rozejścia się kości śródstopia, przez co widoczne jest zwiększenie szerokości stopy.
Płaskostopie podłużne jest to wypłaszczenie łuku podłużnego i najczęściej występuje u dzieci i młodzieży.
Przyczyny i objawy płaskostopia
Płaskostopie u małych dzieci zwane jest płaskostopiem fizjologicznym. Wraz z wiekiem, gdy dzieci zaczynają chodzić i przybywa tkanki mięśniowej, płaskostopie zanika. Aby zapewnić mięśniom odpowiedni rozwój, warto zadbać zarówno o kondycję ruchową, jak i prawidłowe obuwie. W wieku 4 – 5 lat stopa dziecka powinna być już wykształcona, czyli posiadać widoczny łuk poprzeczny, podłużny oraz prawidłowo zbudowany staw skokowy.
Prosty test kształtu stopy można przeprowadzić samemu w warunkach domowych. Polega on na odbiciu mokrej stopy dziecka na suchej powierzchni. Wtedy będziemy mogli bez trudu zobaczyć, czy stała stopa przylega do podłoża, czy widoczny jest łuk.
U starszych dzieci, najczęstszą przyczyną płaskostopia podłużnego jest nieprawidłowy rozkład obciążenia, obniżone napięcie mięśniowe, nadwaga, a także niewłaściwie dobrane obuwie lub brak prawidłowego ukrwienia stóp, czemu winne jest częste siedzenie z opuszczonymi nogami.
Płaskostopie poprzeczne jest natomiast najczęściej spowodowane otyłością, chorobami układowymi lub palcem młoteczkowatym.
Rozpoznanie płaskostopia możliwe jest po wykonaniu odpowiednich badań stóp i postawy.
Oceniane jest m.in. ułożenie stopy i jej praca podczas chodzenia oraz stania, a w wyjątkowych sytuacjach również sąsiednie stawy.
Najczęstsze objawy płaskostopia u dzieci to:
– częściowe lub całkowite załamanie łuku;
– przechylanie pięt na zewnątrz;
– ból stóp i nóg;
– nierówne ścieranie podeszw butów.
Dzieci z płaskostopiem muszą być koniecznie poddane leczeniu, ponieważ zaniedbania mogą prowadzić do deformacji stóp jak np. paluch koślawy, problemów z chodzeniem, stanów zapalnych stawów i więzadeł stopy.
Jak leczyć płaskostopie?
Leczenie płaskostopia jest uzależnione od stopnia zaawansowania wady i zawsze jest ono indywidualnie dobierane przez specjalistę. U dzieci najczęściej stosuje się leczenie zachowawcze, czyli fizjoterapię, mającą na celu wzmocnienie mięśni, usprawnienie stawów i utrwalenie prawidłowych wzorców ruchowych.
Dodatkowo, powszechnie stosowane są wkładki ortopedyczne, dobierane i dopasowane do wieku oraz rodzaju wady, które rozkładają ciężar ciała dziecka na poszczególne miejsca na stopie, korygując podpierające je układy – kostny oraz mięśniowo – więzadłowy.
Przykładowe ćwiczenia na płaskostopie to:
– chodzenie na palcach;
– podnoszenie stopami woreczków z ryżem;
– chwytanie stopami przedmiotów;
– chodzenie na wewnętrznych krawędziach stóp.
Warto pamiętać, że ćwiczenia powinny być prowadzone zarówno przez fizjoterapeutę, jak i w domu, pod kontrolą rodziców. Codziennie ćwiczenia około pół godziny, mogą przynieść znaczące efekty i wyeliminować płaskostopie na wczesnym etapie.
